Depresja to poważna choroba, na którą coraz częściej zapadają dzieci i młodzież.
Dzieci tak jak osoby dorosłe mogą doświadczać wielu różnych emocji, także tych trudnych, np. : smutku, żalu, złości. W dawniejszych czasach rzadziej rozpoznawano depresję u dzieci, ponieważ mniej zajmowano się ich nastrojem i samopoczuciem. Trzeba z dzieckiem rozmawiać o jego problemach i obserwować zachowanie.
Co nie pomaga dziecku z depresją:
Teksty: -weź się w garść
– nie przesadzaj
– nie dramatyzuj
Co pomaga dziecku z depresją:
– zrozumienie
– wsparcie
– stosowanie pozytywnych wzmocnień i komunikatów, np.”Jestem przy Tobie”, „W czym mogę Ci pomóc?”
– zachęcanie do aktywności
– przyjazna i akceptująca postawa osób najbliższych
Uczeń z depresją.
Uczeń z depresją to przede wszystkim człowiek, który podobnie jak dorosła osoba może odczuwać:
* smutek
* spadek zainteresowań i aktywności, które do tej pory sprawiały przyjemność
* zmiany w aktywności psychoruchowej- spowolnienie lub pobudzenie
* poczucie braku nadziei
* poczucie braku sensu życia
* niskie poczucie własnej wartości
* poczucie winy
* bezradność
* myśli o śmierci lub samobójstwie
* spadek energii
* nadmierna męczliwość
* zaburzenia koncentracji uwagi
* wzrost lub spadek apetytu
* zmiany snu – trudności z zasypianiem lub wczesne wybudzanie ( ok. czwartej/piątej rano)
U wielu dzieci cierpiących na depresję głównym problemem nie jest smutek ale drażliwość.
Dzieci, szczególnie małe nie potrafią jeszcze precyzyjnie określić swoich stanów emocjonalnych, nie maja takiego słownictwa, aby powiedzieć, że mają obniżoną samoocenę czy cierpią z powodu poczucia winy. Mogą natomiast przejawiać swoje trudności poprzez zachowanie.
Niepokojące dla nas powinny być następujące sygnały:
– trudności w funkcjonowaniu szkolnym :
– częstsze spóźnienia
– nieobecności na lekcjach
– opuszczanie zwłaszcza pierwszych lekcji
– unikanie lekcji
– wycofanie z aktywnego udziału podczas lekcji
– częste nieprzygotowania do lekcji
– trudności w usiedzeniu bez ruchu
– nagłe wybuchy złości
-apatia
– drażliwość
– wzmożona płaczliwość
– przejawy napięcia, lęku, niepokoju
– odmowa współpracy
– zachowania aspołeczne
– sięganie po używki
– skargi na bóle różnych części ciała, pomimo braku somatycznej przyczyny
W okresie dojrzewania liczba przypadków depresyjnych bardzo wzrasta i można ją porównać do poziomu zachorowalności dorosłych. Młody człowiek musi sobie poradzić z wieloma trudnymi zadaniami rozwojowymi.
Jednym z czynników ryzyka rozwoju depresji jest niska samoocena. Ogólnie samoocena jest wynikiem dwóch wewnętrznych sądów. Z jednej strony dziecko odczuwa rozbieżność między tym, kim chciałoby być, a tym, kim myśli, że jest.
Im większa rozbieżność, tym niższa samoocena.
Drugim czynnikiem wpływającym na samoocenę jest poczucie wsparcia, jakiego doświadcza dziecko ze strony ważnych osób- rodziców, nauczycieli, rówieśników.
Dla dobrego rozwoju samooceny u dziecka potrzebne jest współdziałanie obu powyższych czynników. Dziecko depresyjne negatywne wydarzenia będzie tłumaczyć własnymi właściwościami i nadmiernie będzie obarczać się winą, nie widząc innych, zewnętrznych czynników. Osoba depresyjna będzie nadmiernie krytyczna wobec siebie, będzie oczekiwała niepowodzeń i porażek, niewłaściwie oceniała zdanie innych na swój temat, odczuwała bezradność, negatywnie wartościowała swoją przyszłość i świat.
Niesamowicie ważna jest rola nauczyciela i szkoły w pomocy dziecku z depresją. To w przedszkolu lub w szkole dzieci spędzają wiele godzin i mają różnorodne zadania do wykonania. To właśnie uważny wychowawca lub nauczyciel jest w stanie wychwycić zmiany w funkcjonowaniu ucznia.
Jeżeli zauważymy w szkole niepokojące objawy, ważne jest, aby nauczyciel skontaktował się z rodzicami ucznia, opowiedział o konkretnych niepokojących zachowaniach i wskazał kontakt z psychologiem szkolnym lub psychologiem w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej.
Nie można pominąć bardzo ważnego problemu, jakim są myśli samobójcze u dzieci. Jeżeli uczeń wypowiada myśli na temat braku sensu życia, mówi o śmierci i umieraniu, mówi, że chciałby zasnąć i się nie obudzić, ujawnia nawet nikłe zamiary popełnienia samobójstwa, musimy działać szybko. Konieczny jest pilny kontakt z rodzicem i konsultacja dziecka przez specjalistę- psychologa, psychiatrę dziecięcego. W celu uzyskania porady psychiatrycznej nie jest wymagane skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu.
Opracowała na podstawie: „One są wśród nas. Dziecko z depresją w szkole i przedszkolu”. Informacje dla pedagogów i opiekunów. Monika Turno ORE Ośrodek Rozwoju Edukacji Warszawa 2010
psycholog Agnieszka Konopska