Jednym z ważniejszych problemów współczesnej szkoły jest zagadnienie niepowodzeń w nauce, zwłaszcza czytania i pisania, znacznej grupy uczniów. Nabycie umiejętności czytania i pisania w pierwszych latach nauki szkolnej umożliwia zdobywanie wiedzy na kolejnych etapach kształcenia. Problemem staje się sytuacja, gdy uczeń, pomimo własnego wysiłku, pomocy nauczycieli i rodziców nie może posiąść tych umiejętności w stopniu umożliwiającym mu normalne funkcjonowanie w szkole.
Często okazuje się, że przyczyny powyższych niepowodzeń są skutkiem fragmentarycznych zaburzeń funkcji percepcyjno – motorycznych przy prawidłowym poziomie inteligencji- specyficznych trudności w uczeniu się.
Usprawnianie funkcji słuchowo – językowych – przykłady ćwiczeń:
wszelkie formy ćwiczeń muzycznych
wyodrębnianie zdań w mowie, słów w zdaniach, głosek w słowach
układanie i powtarzanie zdań, samodzielne układanie opowiadań
czytanie metodą sylabową, czytanie globalne, poprawa tempa czytania
czytanie naprzemienne z drugą osobą, np. rodzicem – dwa zadania ja, dwa zdania ty itp.,
ćwiczenie płynności czytania głośnego, rozwijanie czytania ze zrozumieniem
tworzenie wyrazów z użyciem różnych sylab
przekształcanie wyrazów poprzez zmianę głosek w różnych położeniach –( np. kos – sok, kra – akr )
rozwiązywanie rebusów wyrazowych
układanie nowych wyrazów z podanych liter, np. d, b, a ,e, r, t, k, o – kto, kot, bar, kod
opowiadanie treści obrazka, historyjek obrazkowych
uczenie się na pamięć krótkich wierszy, rymowanek itp.
Doskonalenie sprawności manualnej, grafomotoryki oraz koordynacji ruchowej:
ćwiczenia manipulacyjne, np. montowanie konstrukcji z użyciem klocków, patyczków, koralików, klamerek
ćwiczenia w wycinaniu- linii prostych, form falistych, figur geometrycznych: koła, kwadraty trójkąty
zabawy z użyciem modeliny, plasteliny,masy solnej
manipulowanie przedmiotami ( piłeczki, kostki, papierowe kulki ), gry manipulacyjne
rysowanie oburęczne
rzucanie piłeczką , kulką papierową do celu
odtwarzanie sekwencji ruchowych, naśladowanie ruchu.
Ćwiczenie precyzyjnych czynności grafomotorycznych:
rysowanie po śladzie, pogrubianie konturów, obrysowywanie szablonów, rysowanie labiryntów, kopiowanie wzorów, łączenie kropek
odręczne kreślenie figur o różnym kształcie i w różnym położeniu
kreślenie bez odrywania ręki zróżnicowanych symboli graficznych, jedno – wieloelementowych, mogą być symbole literopodobne
ćwiczenie płynnych, rytmicznych, postępujących ruchów pisarskich, kaligrafowanie
ćwiczenia poprawiające tempo pisania, pisanie pojedynczych liter- pisanie krótkich 2-3 literowych sylab, pisanie dłuższych sylab, krótkich i dłuższych wyrazów z zachowaniem płynności ruchów.
Usprawnianie funkcji wzrokowej – analizy i syntezy wzrokowej oraz orientacji przestrzennej:
wyszukiwanie figur, liter, określonych kształtów wśród innych, w tle, w obrazach nakładających się na siebie, w tekście
wyszukiwanie różnic i podobieństw oraz brakujących szczegółów między obrazkami
wyszukiwanie/zakreślanie takich samych wyrazów w tekście, zapamiętywanie powtarzających się wyrazów, szukanie podobieństw między wyrazami
łączenie w zbiory, pary, takich samych sylab, wyrazów, różnicowanie znaków graficznych
układanie z części obrazków, figur geometrycznych, innych określonych kształtów
rozpoznawanie zmian jakościowych i ilościowych w układach elementów, dobieranie brakujących elementów
rysowanie, malowanie, wyklejanie obrazków, kompozycji geometrycznych według podanego wzoru
kształcenie orientacji w schemacie ciała: prawa strona , lewa strona, przed sobą, za sobą, nad sobą itp.
chodzenie po narysowanej lub ułożonej ścieżce, można tez z zamkniętymi oczami, dbając jednak o bezpieczeństwo dziecka
wykorzystywanie w ćwiczeniach loteryjek obrazkowych, gier typu: domino, puzzle, karty, super pamięć.
Doskonalenie umiejętności czytania i pisania:
czytanie wyrazów, zdań, tekstów od łatwych, krótkich, stopniowo wydłużając czas czytania i stopień trudności
dążenie do płynnego czytania metodą wyrazową całości tekstu
opowiadanie przeczytanych samodzielnie tekstów
pisanie wyrazów, zdań, według wzoru, z pamięci, starając się zachować prawidłowy kierunek pisania, łączenia liter, jednolitego rozmieszczenia liter, kształtu liter
wyszukiwanie/zakreślanie danej sylaby w wyrazach
uzupełnianie brakujących sylab w wyrazach
podział wyrazów na sylaby, zaznaczanie danej sylaby kolorami
tworzenie rodziny wyrazów, np.; król- królik- królowa – królewski
wyrabianie czujności ortograficznej i wypracowanie nawyku poprawnego pisania pod względem ortograficznym
wyuczenie się podstawowych zasad ortograficznych i częste ich powtarzanie.
Ćwiczenia poprawnej pisowni do samodzielnej pracy dla uczniów starszych:
:załóż zeszyt do ćwiczeń ortograficznych
przypomnij sobie poznane zasady ortograficzne
przeczytaj uważnie wybrany przez siebie fragment tekstu – niezbyt długi, 5-7 zdań
przeczytaj pierwsze zdanie zapamiętując tekst i pisownię wyrazów
uzasadnij pisownię trudnych dla ciebie wyrazów – możesz korzystać ze słownika ortograficznego
powiedz tekst z pamięci
przeczytaj powtórnie zdanie sprawdzając czy je dobrze zapamiętałaś/zapamiętałeś
napisz tekst z pamięci
sprawdź czy dobrze napisałaś/napisałeś – ewentualnie popraw
zakryj zdanie wzorcowe i napisane
napisz powtórnie to samo zdanie i sprawdź zapis.
Poprawa błędów:
wypisz wyrazy, w których popełniłaś/popełniłeś błędy i uzasadnij w oparciu o znajomość zasad poprawnej pisowni
ułóż z nimi zdania, utwórz rodzinę wyrazów pokrewnych
możesz utworzyć z nimi krzyżówkę
możesz na końcu zeszytu utworzyć słownik wyrazów trudnych i tam je umieścić, aby mieć do nich łatwy dostęp w przyszłości.
Samodzielny sprawdzian z efektów swojej pracy:
pracuj trzy – cztery razy w tygodniu zapisując datę wykonywanych ćwiczeń
po tygodniu – dwóch systematycznych ćwiczeń poproś kogoś, aby podyktował ci zdania, które pisałaś/pisałeś
sprawdź ile błędów mniej zrobiłaś/zrobiłeś niż poprzednio i popraw je – wg powyższego wzoru.
POWODZENIA
Przydatne pomoce i literatura:
Zofia Handzel „Dyktanda graficzne” wyd. Harmonia
Zofia Handzel „Symetryczne dyktanda graficzne” wyd. Harmonia
Grażyna Pawlik “100 ćwiczeń poprawiających koncentrację uwagi” wyd. Seventh Sea
Alicja Małasiewicz „SPOSTRZEGAM I MYŚLĘ – Ćwiczenia do pracy z uczniem szkoły podstawowej o obniżonej sprawności widzenia i spostrzegania” wyd. Harmonia
Anna Tońska-Szyfelbein „CHODZĄ SŁUCHY czyli ćwiczenia usprawniające percepcję słuchową dla uczniów klas IV–VI szkoły podstawowej oraz uczniów gimnazjum” wyd. Harmonia
Zeszyty ,,Ortograffiti” wydawnictwa Operon
gry i zabawy, np. statki, państwa i miasta, rebusy, dobble, scrabble, story cubes, sudoku, gry karciane i planszowe
programy komputerowe z serii Akademia Umysłu (pamięć, koncentracja, szybkie czytanie)
Artykuł opracowała pedagog, mgr Beata Bodziona